Na opakowaniach lub produktach często możesz zobaczyć trzy strzałki ułożone w kształt trójkąta. To oznakowanie przeznaczone dla wyrobów, które nadają się do recyklingu i wytworzenia z odzyskanych w ten sposób surowców innych produktów. Jak często podczas segregowania odpadów zastanawiasz się, co powstaje z przedmiotów tak oznaczonych?
Jak doskonale wiadomo, segregujemy, by poddawać odpady recyklingowi, a zatem, aby odzyskać surowce wtórne i z otrzymanego w ten sposób materiału wyprodukować wyroby o przeznaczeniu pierwotnym lub innym. A zatem jak to wygląda w przypadku poszczególnych frakcji? I dlaczego efektami recyklingu nie są jedynie nowe wyroby, ale i ogromne oszczędności zasobów oraz energii?
Fot. 1. Źródło: depositphotos.com/4575042/stock-illustration-recycling-eco-background.html
Autor: krabata
Papier
Na świecie co roku wytwarza się ponad trzysta milionów ton papieru, a w naszym kraju zużywa się średnio ok. 60 kg papieru na osobę. Ponowne wykorzystanie zebranego w ramach segregacji papieru ogranicza wycinkę drzew, ponieważ już tona makulatury pozwala ochronić przed ścięciem 17 kilkudziesięcioletnich roślin. Ponadto użycie w celach produkcyjnych makulatury umożliwia zaoszczędzenie zasobów wody (aż 26 tysięcy litrów na tonę papieru), a także redukuje zanieczyszczenie powietrza i zużycie energii.
Wskutek recyklingu papieru powstaje blisko 5000 rodzajów produktów, w tym m.in. tektura, wyroby higieniczne, zeszyty, książki, banknoty, bandaże, fartuchy szpitalne, abażury, izolacja samochodowa, doniczki i podstawki, filtry do kawy, opakowania do jajek, termiczna Izolacja budowlana z włókien celulozowych, brykiet opałowy, a nawet meble. Co ciekawe, z jednej tony makulatury poddanej recyklingowi udaje się uzyskać 900 kg papieru. Niestety, bez pogorszenia jakości i właściwości papieru nie jesteśmy w stanie przetwarzać go wielokrotnie. Obecnie dostępne rozwiązania technologiczne pozwalają na około czterokrotne przetworzenie papieru przy zachowaniu wysokich parametrów jakościowych włókien celulozy.
Fot. 2. Maszyna rozwłókniająca makulaturę w papierni
Źródło: depositphotos.com/60980127/stock-photo-paper-mill-pulping-department.html
autor: moreno.soppelsa
Tworzywa sztuczne
Grupę materiałów tego typu pozyskuje się w wyniku przerobu ropy naftowej, dzięki czemu otrzymuje się duże cząstki – polimery. A te, oprócz wielu bardzo korzystnych cech, takich jak lekkość i wytrzymałość, mają jedną ogromną wadę: czas ich rozkładu wynosi nawet kilkaset lat. Dlatego tak istotne są selektywna zbiórka i recykling plastiku.
Do procesu recyklingu kierowane są głownie butelki plastikowe (PET), opakowania (pojemniki, skrzynki, pudełka) oraz rozmaitej grubości folie i styropian (EPS). W wyniku tworzenia najróżniejszych mieszanin, stosowania dodatków, odpady te zostają uszlachetnione, aby zyskały na wytrzymałości i jakości, a następnie posłużyły do produkcji niezwykle szerokiej gamy nowych wyrobów, takich jak folie poliestrowe, folie pokryciowe i opakowaniowe, włókna i przędze poliestrowe, stosowane do produkcji ubrań, tkanin obiciowych, dywanów, namiotów, a nawet jako wypełnienie kurtek, kołder lub poduszek.
Co więcej, surowiec PET otrzymywany z butelek i folii wykorzystywany jest w wielu sektorach wytwórczych, między innymi w przemyśle spożywczym i odzieżowym. Na przykład tzw. polar produkuje się z syntetycznego włókna otrzymywanego wskutek recyklingu butelek PET (szacuje się, że do wytworzenia jednej bluzy polarowej potrzeba ok. 35 butelek). Włókna te są następnie wykorzystywane do produkcji ubrań i butów. Coraz więcej tego typu wyrobów wytwarza się z plastiku pochodzącego z mórz i oceanów.
Ponadto z tworzyw sztucznych zebranych selektywnie powstają butelki do pakowania detergentów, żywica poliestrowa, meble ogrodowe, słupki drogowe, ogrodzenia, zabawki i długopisy, ekrany przeciwdźwiękowe, ramy okienne z PVC, a nawet oleje opałowe.
Metal
Surowcami zbieranymi selektywnie, które mają olbrzymi potencjał w zakresie recyklingu są metale, a zwłaszcza stal i aluminium. Przetwarzanie stali oraz aluminium pozyskanego z odpadów jest o wiele tańsze niż wydobywanie rudy stali oraz boksytu. Recykling tego typu surowców wiąże się z olbrzymim ograniczeniem zużycia energii, wody, a także paliw kopalnych, koniecznych do prac wydobywczych oraz przetwórczych. Przykładowo w celu pozyskania jednej tony aluminium pierwotnego, ze złoża należy wydobyć aż cztery tony rudy boksytu.
Kluczową rolę odgrywa tu poddawanie recyklingowi puszek aluminiowych, których łącznie w naszym kraju co roku zużywa się ponad 400 mln sztuk. To ogromna ilość materiału znakomicie nadającego się do odzysku i ponownego wykorzystania w niemal nieskończonej liczbie cykli. Co więcej, recykling jedynie sześciu niepotrzebnych, selektywnie zebranych puszek, umożliwia zaoszczędzenie energii równoważnej spaleniu litra paliw kopalnych. Tym samym łączne koszty przetworzenia w ramach recyklingu metali są nawet kilkanaście razy mniejsze niż ich pozyskiwanie w konsekwencji wydobycia i produkcji z rudy.
Metale trafiające do recyklingu w całości nadają się do odzysku i stanowią ważny składnik wsadu dla hut i odlewni. Dodatkowo surowce te nie tracą na jakości w wyniku ich ponownego przetwarzania, więc nadają się do wyprodukowania z nich dokładnie tych samych wyrobów, z których je pozyskano. Dlatego też w przypadku metali nie mamy tak spektakularnych „przemian”, jak np. wyprodukowanie ubrań z butelek PET.
Pewien wyjątek stanowią tu metale szlachetne, np. platyna, pallad, rod, iryd, srebro i złoto, które odzyskuje się z zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Komitet Olimpijski igrzysk w Tokio znalazł dla tych metali szlachetnych pozyskanych z zużytych smartfonów, komputerów i innej elektroniki zupełnie nowe zastosowanie, bowiem wykorzystał je do stworzenia medali olimpijskich. W efekcie z 78985 ton elektrośmieci udało się odzyskać 4100 kg srebra, 2700 kg brązu i 30 kg złota, które następnie zostały wykorzystane do odlania 5000 medali o średnicy 85 mm.
Fot. 4. Złom stalowy przygotowany do przetopienia w hucie
Źródło: depositphotos.com/37969285/stock-photo-scrap.html
autor: heiko119
Fot. 5. Nowe puszki stalowe powstałe w efekcie recyklingu metalu
Źródło: depositphotos.com/48875337/stock-photo-cans.html
autor: stillfx
Szkło
Szkło, podobnie jak metale, jest materiałem, który może być poddawany recyklingowi w całości i nieskończoną ilość razy bez utraty jego jakości oraz właściwości użytkowych. Dzięki temu odzyskanie jednej tony stłuczki szklanej pozwala zaoszczędzić 800 kg piasku, 250 kg sody, a także 180 kg mączki wapiennej. Poza tym ponowne przetwarzanie szkła wiąże się również ze zminimalizowaniem zużycia energii, bowiem jedna szklana butelka poddana recyklingowi to oszczędność energii, pozwalającej na 4-godzinną pracę 100-watowej żarówki. Zatem zużyte opakowania szklane można wielokrotnie przetapiać na nowe słoiki, butelki i opakowania do kosmetyków. Do ponownego przetworzenia nadają się wszystkie opakowania wykonane ze szkła sodowo-wapniowo-krzemowego – butelki i słoiki – zarówno bezbarwne, jak i barwione. Inne rodzaje szkła, np. lustra, szyby czy wazony kryształowe mają odmienny skład chemiczny oraz temperaturą topnienia, więc nie nadają się do przetopienia w piecach przeznaczonych do przetwarzania stłuczki opakowaniowej.
Ze szkła zbieranego selektywnie, oprócz nowych produktów opakowaniowych, powstają również szklane blaty kuchenne, kafelki, masy ceramiczne, kulki szklane, a nawet izolacje ścienne, które po zużyciu, niestety, nie nadają się już do recyklingu.
Natomiast z opakowań wielomateriałowych, czyli kartonów po płynnej żywności, gromadzonych razem z plastikiem i metalem w żółtych workach lub pojemnikach, powstają: z włókien celulozowych – tektura falista, kartony transportowe i ochronne, szpule oraz papier higieniczny. Z kolei z aluminium i folii polietylenowej będących pozostałymi składnikami kartonów produkuje się wyroby plastikowe, płyty dachowe, skrzynki i palety.
Biorąc pod uwagę fakt, ze rocznie na świecie wciąż składuje się ponad dwa miliardy ton odpadów, należy podkreślić, że wielokrotne wykorzystywanie tych samych materiałów do produkcji nowych wyrobów zdecydowanie przyczynia się do ograniczenia tej masy, a tym samym do ochrony środowiska i spowolnienia zmian klimatu. Warto również pamiętać, że efektem recyklingu jest nie tylko stosowanie odpadów do wytwarzania kolejnych produktów. Inny kluczowy skutek to redukcja energochłonności globalnej gospodarki. Dlatego, segregując odpady, następnym razem pomyśl nie tylko o tym, co z nich powstanie oraz w jakim stopniu ograniczy zużycie zasobów naturalnych, ale i zastanów się nad tym, jak wiele energii pozwala to zaoszczędzić.
Opracowano na zlecenie Urzędu Miasta Katowice
