Kompostowanie to najlepszy sposób, żeby uzyskać własny naturalny nawóz, a przy tym zagospodarować odpady, które powstają w naszej kuchni czy ogrodzie. Kompost, nazywany przez ogrodników czarnym złotem, jest produktem rozkładu materii organicznej przez bakterie i mikroorganizmy, użyźniającym glebę na zewnątrz lub w doniczkach.

Fot. 0 depositphotos.com/277982378/stock-photo-composted-soil-cycle.html/lightsource

Kompostowanie to metoda unieszkodliwiania i zagospodarowania zbieranych selektywnie bioodpadów komunalnych. Proces opiera się na naturalnych reakcjach biochemicznych, podobnych do tych, jakie przebiegają w glebie (mineralizacja, humifikacja), ale zintensyfikowanych w sztucznie wytworzonych optymalnych warunkach. Kompostowanie to głównie proces tlenowy, w którym rozkład biologiczny selektywnie zebranych bioodpadów przez mikro- i makroorganizmy następuje w obecności tlenu i w kontrolowanych warunkach. Będący efektem kompostowania kompost oznacza stabilny, bezpieczny pod względem sanitarnym materiał, podobny do próchnicy, a więc bogaty w substancje organiczne i niewydzielający przykrych zapachów. Kompost jest stosowany jako środek do nawożenia upraw.

Naturalny recykling

Kompostowanie to bardzo stara metoda produkcji wartościowego nawozu organicznego. Bioodpady są rozkładane do postaci prostych związków, które mogą wzbogacać glebę pod uprawę roślin. Krótko mówiąc, kompost moglibyśmy nazwać „suplementem diety” dla naszych naszych roślin.

Od zarania dziejów wszystko, co powstawało – rosło, a później zamierało i ulegało naturalnemu procesowi „odzyskiwania surowców”. Tym samym wykształcił się jedyny w swoim rodzaju niezawodny i w pełni naturalny proces obiegu substancji w przyrodzie. Ludzie dostrzegli to już bardzo wcześnie, czyniąc z kompostowania… najstarszą formą recyklingu, bowiem kompost jako środek do nawożenia upraw jest stosowany już od ponad 4000 lat. Przykładem tego są starożytne Chiny, w których odpadki domowe oraz rolnicze przetwarzano z myślą o pozyskaniu nawozu.

Natomiast wykorzystywanie resztek żywnościowych i ogrodowych do użyźniania gleby w Europie zintensyfikowano na początku XX wieku. Wówczas w Anglii rozdrabniano odpadki w londyńskiej dzielnicy Southwark i sprzedawano okolicznym farmerom. Z kolei przetwarzanie odpadów roślinnych na nawóz organiczny, tzw. kompost, rozpoczęło się w latach trzydziestych, ale gwałtowny rozwój kompostowania nastąpił od 1950 r. w związku z rozwojem przemysłu i urbanizacją krajów. Co więcej, obecne przepisy Unii Europejskiej wymuszają obowiązek obniżenia ilości substancji organicznej w składowanych odpadach.

Sam kompostujesz, sam zyskujesz!

Samodzielne kompostowanie selektywnie zebranych bioodpadów to najlepszy sposób, by uzyskać własny materiał do użyźniania gleby, a przy tym zagospodarować odpady, które powstają w naszej kuchni czy ogrodzie.

Kompostownik zewnętrzny z tworzywa – depositphotos.com/89580976/stock-photo-composting-in-a-autumn-garden.html/fotomem

Kompostownik domowy wewnętrzny – depositphotos.com/357373730/stock-photo-trash-bin-for-composting-with.html/j.chizhe

Domowy kompost to najtańszy nawóz organiczny, zawierający próchnicę oraz substancje wpływające korzystnie na żyzność gleby i kondycję roślin. Jest to podstawowy użyźniacz stosowany w produkcji żywności ekologicznej! Cechami dojrzałego kompostu są: jednolita gruzełkowa struktura, ciemnobrązowa barwa masy i… zapach świeżej ziemi.

Kompostownik można zbudować samemu lub kupić w go sklepie. Jednak każdy powinien dostosować rozwiązanie do własnych potrzeb oraz warunków. Przykładowo jeżeli dysponujemy domen z ogrodem lub działką, to optymalnym wyborem będzie zewnętrzny kompostownik otwarty. Natomiast jeśli decydujemy się na kompostowanie w domu, to dobranie odpowiedniego kompostownika jest nieco trudniejsze, ponieważ przed jego zakupem należy wiedzieć, gdzie on stanie, np. czy na balkonie, czy w kuchni, albo czy wyjeżdżamy na dłużej, wskutek czego trudno nam będzie dbać o prawidłowy przebieg procesu kompostowania? W mieszkaniu z balkonem warto zdecydować się na przykład na wermikompostownik, w którym za kompostowanie odpowiadają m.in. dżdżownice. Stworzenia te są dostępne również w sprzedaży wysyłkowej, preferują umiarkowaną temperaturę (15-25 stopni), zaciemnienie, lubią wilgoć, a także potrzebują tlenu. Dżdżownice wymagają pewnej opieki (kontrolowanie temperatury, wilgotności, natlenienia), a zawartość kompostownika wraz ze stworzeniami należy, co jakiś czas przemieszać. Jako ciekawostkę warto zapamiętać, że kompostowiec różowy to gatunek dżdżownic żerujących w kompoście i żyjących nawet 15 lat. Z kolei jeżeli chcielibyśmy prowadzić w domu kompostowanie beztlenowe, to możemy sięgnąć po rozwiązanie rodem z Kraju Kwitnącej Wiśni. Japończycy znaleźli bowiem sposób na pozyskiwanie kompostu bez udziału tlenu.

Dżdżownice w kompoście – depositphotos.com/3084405/stock-photo-red-worms-in-compost.html/Kokhanchikov

Kompostownik tego typu nazwano bokashi. Bazuje on na specjalnie dobranych szczepach mikrobów Ems (pozyskiwanych z otrębów bokashi), niewymagających tlenu do rozkładu materii organicznej. Bokashi zazwyczaj wygląda jak wiadro z zaworkiem do zlewania kompostowego odcieku. Mikroorganizmy rozkładają materię organiczną bez udziału tlenu, więc nie ma ryzyka uciążliwości zapachowej w mieszkaniu.

Prawidłowe kompostowanie

Niewątpliwie najmniej kłopotliwym i najwygodniejszym rozwiązaniem, wydaje się kompostowanie poza domem. Jednak aby proces zakończył się sukcesem, warto pamiętać o kilku zasadach. Kompostownik można zakładać przez cały rok, oprócz zimy, a umieszczamy go w miejscu zacienionym i osłoniętym od wiatru, na przepuszczalnym podłożu, najlepiej na lekkim wzniesieniu, by nie gromadziła się tam woda. Zastanówmy się też, czy lokalizacja nie będzie uciążliwa dla sąsiadów.

Kompostownik zewnętrzny otwarty – depositphotos.com/34243363/stock-photo-compost-bin.html/Airborne

Na dnie kompostownika układamy drenażową warstwę z połamanych gałęzi, na gałęziach kładziemy warstwę zeszłorocznego kompostu (jeśli taki posiadamy) lub ziemi ogrodowej. Kolejne warstwy to odpady biodegradowalne przekładane ziemią lub drobnymi gałązkami. Pamiętajmy o tym, aby układać materiał warstwowo, używając tylko odpadów nadających się do kompostowania. Wsadu do kompostownika nie należy ubijać. Co kilka tygodni wato przerzucać kompost, by go napowietrzyć i uniknąć gnicia. Z kolei w okresie suszy kompost trzeba podlewać wodą. Jego wilgotność nie może też być nazbyt duża, a możemy ją zmniejszyć dodając odpady bardziej suche.

A co można kompostować? Przede wszystkim: owoce i warzywa, obierki, skórki, ogryzki, rozdrobnione skorupki jaj i, orzechów, fusy po kawie i herbacie, resztki roślin ogrodowych, skoszoną trawę, ziemię z doniczek i skrzynek, pocięte gałęzie drzew i krzewów, trociny, korę drzew, kawałki drewna (nieimpregnowane), a także chwasty, lecz bez zawiązanych nasion.

Z kolei zabronione jest kompostowanie: owoców, warzyw i roślin z objawami chorób, malowanego i impregnowanego drewna, chwastów z zawiązanym nasionami, nierozdrobnionych gałęzi, nabiału, mięsa i kości, odchodów, popiołu po spaleniu węgla kamiennego, chwastów zawierających dojrzałe nasiona, solonych i tłustych odpadów kuchennych, zawartości worków od odkurzacza, gruzu oraz pozostałości poremontowych, materiałów higienicznych, jak również niedopałków papierosów.

Korzyści dla nas i środowiska

Rosnąca świadomość społeczeństwa w zakresie ochrony środowiska może przyczynić się do zmniejszenia ilości odpadów, ponieważ kompostowanie pozwala przetworzyć około 20-30% wytwarzanych przez nas śmieci, zatem w niektórych przypadkach około jedna czwarta odpadów nie zajmie miejsca na składowiskach. Stosowanie do uprawy roślin kompostu to nie tylko dostarczanie bardzo dobrego i taniego nawozu organicznego, który wzbogaca glebę w próchnicę, ale i jeden z przejawów w zdrowego stylu życia. W związku z tym kompostowanie powinno być postrzegane jako kolejny etap w rozwoju ekologicznej świadomości społeczeństwa. Chodzi o to, by każdy zrozumiał, że naprawdę warto w swoim ogrodzie lub na działce zbudować choćby najprostszy kompostownik i wykorzystywać powstający w nim nawóz do uprawy roślin. Natomiast dla najbardziej zdeterminowanych, pragnących kompostować w mieszkaniu, istnieje coraz szersza oferta kompostowników domowych.

Opracowano na zlecenie Urzędu Miasta Katowice