Odpady problemowe to szczególne rodzaje odpadów komunalnych, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, gabaryty lub inne właściwości stwarzają zagrożenie dla środowiska, i nie mogą trafiać do pojemników na odpady segregowane lub zmieszane. Co zatem z nimi zrobić? Najlepiej dostarczyć je do gminnego punktu zbierania odpadów.

Taką właśnie nazwę noszą w Katowicach tzw. punkty selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Ich utworzenie, zgodnie z art. 3 ust. 1 i art. 3 ust. 2 pkt 6 Ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, należy do obowiązkowych zadań własnych każdej gminy. Punkty selektywnej zbiórki odpadów funkcjonowały już w Polsce często jako gminne punkty zbiórki odpadów segregowanych i wielkogabarytowych lub zbiorcze punkty gromadzenia odpadów czy punkty dobrowolnego zbierania odpadów. Takie miejsca są najczęściej organizowane przy zakładach przetwarzania odpadów komunalnych lub w innych punktach miast czy gmin dostępnych i rozpoznawanych dla mieszkańców. W Katowicach funkcjonują cztery gminne punkty, znajdujące się na ulicach: Milowickiej 7A, Obroki 140, Zaopusta 70 oraz Bankowej 10.

źródło: archiwum UM

Odpad czy problem?

Gminne punkty zbierania odpadów (GPZO) to miejsca, w których bezpłatnie można oddać, np. meble i inne odpady wielkogabarytowe, a więc odpady komunalne, które stwarzają problem ze względu na swój rozmiar lub wagę. Ponadto do GPZO trafiają odpady budowlane, powstające, np. przy wykonywaniu prac remontowo-wykończeniowych, a także zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw domowych, odpady biodegradowalne, baterie i akumulatory, przeterminowane leki, chemikalia, termometry rtęciowe, farby i lakiery oraz opony pochodzące z pojazdów o masie całkowitej do 3,5 t.

Co więcej, do gminnego punktu zbierania odpadów mieszkaniec może bezpłatnie przekazywać odpady komunalne wytwarzane w gospodarstwach domowych zebrane w sposób selektywny, w tym papier, tworzywa sztuczne, a także metale i szkło.

Wybór lokalizacji GPZO ma kluczowe znaczenie dla zachęcenia mieszkańców do korzystania z nich i ułatwienia im pozbywania się niebezpiecznych odpadów. Ponadto lokalizacja powinna być na tyle przemyślana, by mieszkańcy nie protestowali przeciwko punktowi zbiórki odpadów.

Trzeba pamiętać o tym, że GPZO bezpłatnie przyjmuje odpady problemowe dostarczone we własnym zakresie przez właścicieli wszystkich nieruchomości objętych systemem gospodarowania odpadami. Odpady problemowe należy dostarczyć do punktu zbiórki, korzystając z indywidualnych środków transportu.

Jednak aby GPZO jak najlepiej spełniały swoje funkcje, mieszkańcy muszą wiedzieć do czego służą, gdzie się znajdują i w jakich godzinach pozostają otwarte. A zatem konieczne są kampanie informacyjno-edukacyjne, a także regulaminy i instrukcje obsługi takiego punktu, poświęcone takim kwestiom, jak obowiązki obsługującego punkt, uprawnienia przywożących odpady czy wykaz odpadów przyjmowanych od mieszkańców.

A co się dzieje z odpadami czasowo gromadzonymi w GPZO? To samo, co z pozostałymi odpadami komunalnymi z naszych domów. Mianowicie po odpowiednim zabezpieczeniu zostają przewiezione do centrów recyklingu, do spalarni odpadów albo są kierowane do utylizacji i na składowiska.

źródło: archiwum UM

Pojawia się i znika…

Od momentu wejścia w życie tzw. ustawy śmieciowej, każda polska gmina stoi przed wyzwaniem zorganizowania punktu odbioru odpadów, w których mieszkańcy będą mogli oddać wszystko to, czego nie mogą włożyć do pojemników, służących do segregacji w domach. Dlatego, żeby usprawnić działanie systemu i zwiększyć wygodę korzystania z niego, gminy podejmują decyzje o wprowadzeniu różnych udogodnień dla użytkowników.

Jedną z możliwości jest zorganizowanie przez gminę odbioru problematycznych odpadów bezpośrednio od mieszkańców. Takie zbiórki, przeprowadzane według ustalonego harmonogramu, polegają na tym, że kilka razy w roku specjalne pojazdy zabierają, np. odpady wielkogabarytowe, sprzed posesji, zatem mieszkaniec nie musi dostarczać ich do GPZO na własną rękę.

Innym sposobem jest nawiązanie współpracy z placówkami i instytucjami, na których terenie można umieścić pojemniki na odpady problemowe. Chodzi tu np. o zbiórkę baterii i elektrośmieci w szkołach i urzędach oraz np. o gromadzenie przeterminowane leków w przychodniach i aptekach.

Warto wiedzieć

Mieszkańcy muszą zdawać sobie sprawę z faktu, że GPZO nie jest odrębnym tworem, oderwanym od systemy zagospodarowania odpadów. Wręcz przeciwnie – to ważny element spójnej, uporządkowanej całości, dzięki której w danej gminie czy nawet regionie prowadzona jest optymalna gospodarka odpadami, a zwłaszcza tymi, których nie segregujemy w domu. Dzięki takiej wiedzy lokalna społeczność jest świadoma ekologicznie i będzie postępowała zgodnie z regułami, a te dotyczą również korzystania z GPZO.

Istnieje bowiem kilka zasad, którymi należy się kierować, dostarczając odpady do gminnego punktu zbiórki odpadów. Nie można bowiem traktować go, jako składowiska, na które ot tak zawozimy odpady problemowe i po prostu pozostawiamy je. Do GPZO przyjmowane są tylko odpady pochodzące z nieruchomości zamieszkałych zlokalizowanych na terenie objętym systemem zbiórki, w ramach którego działa GPZO. Punkt przyjmuje jedynie odpady komunalne, zatem nie odbierze śmieci powstałych w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej. Ponadto pracownicy GPZO nie wyjmują przywiezionych odpadów z pojazdu, ale wskazują miejsce, gdzie należy je samemu donieść albo instruują, w którym kontenerze je umieścić. Tym samym mieszkaniec odpowiada zarówno za transport, załadunek, jak i rozładunek odpadów w GPZO. Co więcej, przyjęcia odpadów dokonuje się po sprawdzeniu zawartości dostarczonych odpadów, a także po potwierdzeniu ich zgodności z wykazem przyjmowanych odpadów. Korzystający z GPZO zobowiązani są do bezwzględnego przestrzegania regulaminu i poleceń pracownika punktu.

GPZO ma prawo odmówić przyjęcia odpadów problemowych, gdy:
– zachodzi podejrzenie, że odpady nie pochodzą z gospodarstwa domowego,
– odpady nie zostały wymienione w regulaminie punktu,
– odpady są nieprawidłowo zabezpieczone,
– nie ma możliwości sklasyfikowania odpadów,
– przyjęcie odpadów będzie sprzeczne z przepisami.

Reasumując, gminne punkty zbierania odpadów to miejsca, w których prowadzone są działania szersze, niż te związane jedynie z gromadzeniem odpadów, ponieważ chodzi również o umożliwienie mieszkańcom pozbycia się odpadów problemowych i niebezpiecznych, a także o przygotowanie do ponownego użycia nadających się do tego celu produktów. Dzięki temu możliwy jest wzrost efektywności gminnych systemów zagospodarowania odpadów.

źródło: archiwum UM

Ciekawostki

Odpady budowlane stanowią 30% wszystkich odpadów wytwarzanych w krajach Unii Europejskiej. W Polsce odpady z budów, remontów i rozbiórek to aż około 4 milionów ton każdego roku.

Odpady wielkogabarytowe stanowią ok. 11% spośród odpadów poddawanych recyklingowi w Polsce.

Opracowano na zlecenie Urzędu Miasta Katowice