Czas na mały rachunek sumienia… Niech każdy z nas zastanowi się, ile ma w domu nienoszonych ubrań, nieużywanych urządzeń elektrycznych i elektronicznych, naczyń, akcesoriów i dekoracji, a także zabawek? Ile mamy przedmiotów z drobnymi usterkami lub w naszym mniemaniu starych? Ile szaf, pudeł i skrytek zapełniliśmy rzeczami, które koniec końców postanowimy wyrzucić?

I ostatnie pytanie: ile z tych produktów ostatecznie stanie się odpadem, a ile można zagospodarować w sposób o wiele bardziej przyjazny dla środowiska i innych ludzi? Odpowiedź jest bardzo prosta: niemal wszystkie. Kupujemy i gromadzimy, potem kupujemy następne produkty na miejsce tych pierwszych, które… chowamy. Magazynujemy tyle, że nie mamy pojęcia, co, gdzie, a przede wszystkim, po co to mamy… Choć najczęstsza odpowiedź brzmi: „bo jeszcze kiedyś się przyda!” Ale to kiedyś najczęściej nigdy nie nadchodzi. Warto pamiętać, że nabywając dany przedmiot, bierzemy również odpowiedzialność za to, co się z nim stanie, gdy nie będzie nam już potrzebny. A tu pojawia się kilka możliwości, zwłaszcza jeżeli dana rzecz jest jeszcze zdatna do użytku. Wówczas najrozsądniejsze kroki, które możemy podjąć, to po pierwsze – nie traktować jej jako odpadu i nie wyrzucać, a po drugie – sprawić, by mogła służyć komuś innemu. A jak tego dokonać?

Nie wyrzucaj – sprzedaj

Tak, to najkorzystniejsza dla nas samych opcja, ponieważ zyskujemy potrójnie: za przedmioty otrzymujemy pieniądze, odzyskujemy przestrzeń w domu lub mieszkaniu, a także uszczęśliwiamy nabywcę, który ucieszy się, że za niewygórowaną kwotę nabył potrzebną mu rzecz. Zatem wszyscy na tym korzystają, łącznie ze środowiskiem, bo unikamy wytworzenia odpadu. A jak sprzedawać używane produkty?

To właściwie temat rzeka… Obecnie nie brakuje możliwości, a zwłaszcza w Internecie. W sieci działają bowiem najrozmaitsze portale aukcyjne i ogłoszeniowe, umożliwiające wygodną sprzedaż przedmiotów osobom w całej Polsce, a nawet na świecie. Każdy serwis internetowy oferujący tego typu usługi jest wyposażony w proste, intuicyjne mechanizmy, bazujące na zamieszczaniu zdjęć i opisu oferowanych dóbr. Możesz przy tym skierować ogłoszenie wyłącznie do mieszkańców swoich okolic, zastrzec odbiór osobisty lub skorzystanie z usług kurierskich. Bardziej tradycyjną formą sprzedaży są pchle targi, komisy, a także tak zwana sprzedaż garażowa, w ramach której wystawiamy przed domem przedmioty przeznaczone do kupienia przez chętnych.

Niemniej należy pamiętać o jeszcze jednej istotnej sprawie. Otóż musimy zadbać o to, aby prowadzona przez nas sprzedaż nie miał znamion działalności gospodarczej nastawionej na ciągły zysk. Dlaczego? Bo grozi to kłopotami z Urzędem Skarbowym, które zechce się upomnieć o podatek od naszego wzbogacenia się wskutek zorganizowanego handlu. W razie wątpliwości, na przykład gdybyśmy mieli do sprzedania kilka używanych, przechowywanych dotąd w garażu urządzeń o dość znacznej wartości, warto skorzystać z porady osoby biegłej w tej dziedzinie podatku od wzbogacenia się.

Nie wyrzucaj – wymień się lub oddaj

W piwnicach, na strychach, w przepastnych szafach i garażach często chomikujemy przedmioty, które są w pełni sprawne, ale w gruncie rzeczy nam niepotrzebne. Mogą to być meble, elektronika, zabawki, książki, płyty, ładowarki czy ozdoby. Co gorsza, często wydaje nam się, że coś, czego właśnie potrzebujemy, musi być w jednym z tych piętrzących się pudeł. A potem okazuje się, iż jednak nie mamy poszukiwanej rzeczy, ale dysponujemy stertą zupełnie innych, których w swoich pudłach właśnie bezskutecznie stara się odnaleźć ktoś dwie ulice dalej… Dlatego warto wymieniać się przedmiotami, zwłaszcza wtedy, gdy dwie strony posiadają dobra poszukiwane przez każdą z nich. W ten sposób można wejść w posiadanie czegoś, co naprawdę przyda się w domu, i to zupełnie za darmo, dodatkowo oddając przedmiot całkowicie nam niepotrzebny!

Fot. 1. Pojawia się coraz więcej miejsc, w których możemy pozostawić niepotrzebne przedmioty i zabrać coś, co przyda się w naszym domu – https://pl.depositphotos.com/92854560/stock-photo-woman-donating-unwanted-items-to.html, Autor: HighwayStarz

Rzecz jasna można się wymieniać przedmiotami przez Internet czy na zorganizowanych wydarzeniach w naszej okolicy. W wielu miastach funkcjonują też specjalne punkty do swobodnego pozostawiania i zabieranie rzeczy, takie jak giveboxy czy freeboxy, działające zgodnie z ideą sharing is caring, tłumaczoną jako założenie, iż dzielenie się jest dbałością o innych, pomaga zaspokoić potrzeby ludzi biedniejszych, przedłuża żywotności urządzeń, a w konsekwencji chroni środowisko.

Fot. 2. Zbędne, sprawne urządzenia możemy sprzedać np. na aukcji internetowej – https://pl.depositphotos.com/48373691/stock-photo-online-internet-auction-gavel-on.html, Autor: maxxyustas

Istnieją również placówki, w których można po prostu oddać niepotrzebne przedmioty z myślą o potrzebujących, a nie o czerpaniu korzyści dla siebie. Dobrym przykładem jest działający w Katowicach przy ul. Gliwickiej 81 Punkt Pomocy Rzeczowej „Otwarta Szafa”. Można w nim pozostawić czyste i niezniszczone ubrania, które trafią do mniej zamożnych lub będących w potrzebie ludzi. Do „Otwartej Szafy” dostarczane są również firany, zasłony, obrusy i pościele, a dla najmłodszych zabawki, gry planszowe, puzzle i książki. Dodatkowo w tym charytatywnym Punkcie Pomocy Rzeczowej można znaleźć informacje o większych przedmiotach do bezpłatnego nabycia, choćby o takich jak meble, wózki dziecięce czy inwalidzkie oraz sprzęt AGD, RTV.

Nie wyrzucaj – napraw

Wydaje się, że współcześnie jesteśmy wręcz rozpieszczani dostępnością wszelakich dóbr, które możemy natychmiast nabyć, gdy awarii ulegną używane przez nas przedmioty i urządzenia. Niestety, współcześnie jesteśmy też zniechęcani do podejmowania prób napraw takiego sprzętu, np. poprzez utrudnienie demontażu urządzeń (klejenie elementów, a nie łączenie za pomocą śrub), czy też przez produkowanie podzespołów z niewymienialnymi częściami. W efekcie, gdy urządzenie zepsuje się, decydujemy się na zakup nowego i wyrzucenie starego. Mało tego, nawet kiedy uszkodzi się ubranie, lub przedmiot, który moglibyśmy sami naprawić, to pozbywamy się go, bo uważamy, iż nie mamy czasu ani umiejętności pozwalających na usunięcie usterki. A częstokroć to jedynie wytłumaczenie maskujące nasz brak motywacji, podsycany łatwością kupowania nowych rzeczy… Pierwszy wniosek, jaki z tego płynie, brzmi: zapomnieliśmy o determinacji i kreatywności z czasów PRL-u… Wtedy wymiana przedmiotów, a wręcz dziedziczenie były jedynym sposobem na zdobycie choćby deficytowych ubranek dla dzieci. Zepsute urządzenia oglądało się sto razy, zanim podejmowało się decyzję o ich… demontażu w celu pozyskania części do innych urządzeń. Bo nadzieja na to, że uda się naprawić umierała ostatnia.

Na szczęście powoli wracamy do dobrych wzorców. Unia Europejska nakazuje projektowanie produktów w taki sposób, by można było je naprawić i ponownie wykorzystać. Co więcej, pojawiają się inicjatywy zachęcające i pomagające mieszkańcom w usuwaniu usterek.

Doskonałym przykładem są organizowane cyklicznie przez Stowarzyszenie Wolnej Herbaty spotkania pod nazwą Repair Café Katowice. Kawiarenka naprawcza w Katowicach jest drugą taką inicjatywą w Polsce, natomiast na świecie funkcjonuje już 1500 takich miejsc, zrzeszonych w ramach Repair Cafe International. Działania te polegają na naprawianiu przedmiotów przez samych mieszkańców, ale przy wsparciu ekspertów. A wszystko to bezpłatnie w ramach wolontariatu. Dzięki kawiarenkom naprawczym ludzie spotykają się, aby na przykład zszyć rozprute spodnie, załatać dziurę, dokleić urwane ucho do kubka, naprawić starą suszarkę, a nawet laptopa. Zreperować można niemal wszystko – od butów przez sprzęt elektroniczny, aż po rowery.

Fot. 3. Coraz popularniejsze stają się również tzw. kawiarenki naprawcze, w których możemy naprawić sprzęt lub ubrania https://pl.depositphotos.com/stock-photos/naprawa.html?qview=183957486, Autor: AllaSerebrina

Wszystkie wymienione tu przykłady zagospodarowania niepotrzebnych, ale sprawnych przedmiotów, zmierzające do jak najdłuższego utrzymania ich w obiegu, m.in. wskutek przekazania ich innym albo samodzielnego naprawienia, niosą za sobą sporo korzyści. A chyba najważniejsze z nich to integracja społeczności lokalnej, wspieranie potrzebujących, a także zwiększanie świadomości ekologicznej i bezpośrednia ochrona środowiska w efekcie przedłużania „życia” przedmiotów.

Opracowano na zlecenie Urzędu Miasta Katowice